جلسه اول

*موضوع جلسه: امکان سنجی به کارگیری زیرساخت بلاکچین در مبادلات مالی صنعت نفت و گاز

*محل برگزاری: مؤسسه مطالعات بین المللی انرژی 

*تاریخ برگزاری جلسه: روز دوشنبه 97/7/23 

در ابتدای جلسه جناب آقای دکتر مبینی، مدیریت محترم مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی، در رابطه با برگزاری سلسله نشست‌های علمی برای بررسی شرایط مختلف کشور و ارائه‌ی راه ‌حل‌های کاربردی در صورت لزوم اشاره کردند. ایشان هدف از برگزاری این نشست را بررسی ابعاد و زیرساخت‌های مورد نیاز، بررسی قوانین موجود و قوانین احتمالی مورد نیاز و همچنین بررسی تجارب کشورهای مختلف جهان در موارد مشابه عنوان نمودند. علاوه براین‌ها، آقای دکتر مبینی با توجه به اهمیت ایران در معادلات جهانی و توافقات بین‌المللی در مورد ایران، به اهمیت استقلال در زمینه‌های مختلف از جمله در بازارهای مالی و لزوم آگاهی مردم و مسئولان از شرایط فعلی و تصمیم گیری‌های آگاهانه اشاره نمودند و با بیان رویکرد دولت غرب برای انزوای ایران به اهمیت نقش سیاست‌های کشور در میزان تأثیر این رویکرد تاکید نمودند.

در بخش دیگری از جلسه، جناب آقای دکتر حدادی، دبیر برگزاری جلسه ضمن تشکر از ریاست محترم مؤسسه مطالعات، جناب آقای دکتر مبینی و همچنین جناب آقای دکتر رجبی و جناب آقای دکتر دریابار از ایجاد فرصت برای بررسی این موضوع، به نتیجه حاصل از این سلسله جلسات و امکان دسترسی به راهکارهای عملیاتی اشاره کردند. ایشان با اشاره به احتمال اعمال تحریم‌های مالی و بانکی با شدت بیشتر در آینده نزدیک و اهمیت راهکارهای جایگزین برای مقابله با تحریم‌ها اشاره نمودند و به امکان‌یابی استفاده از فناوری‌های نوین از جمله بلاکچین با توجه به حجم مبادلات و همچنین پیگیری‌های خاص دولت غربی در این زمینه تاکید کردند. ایشان بیان داشتند در ابتدای راه، هدف از این جلسه بررسی زیرساخت‌های فنی مورد نیاز و موجود در این زمینه است؛ که در صورتی که این نیاز برآورده شود، می توان با کمک نهادهای قانونی از جمله بانک مرکزی، مجلس و دولت در جهت برآورده ساختن زیرساخت‌های مورد نیاز اقدام کرد. در ادامه جناب آقای دکتر حدادی، به معرفی ارائه دهندگان حاضر در جلسه پرداختند؛ که اسامی آن‌ها به شرح زیر است:

*جناب آقای دکتر مداح علی، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف و رئیس آزمایشگاه بلاکچین دانشگاه شریف؛

*جناب آقای دکتر عرشی، رئیس سابق امور بین‌الملل وزارت نفت؛

*جناب آقای دکتر امامی، از گروه مالی و سرمایه گذاری شریف.

در ابتدا، آقای دکتر عرشی در ارتباط با آینده‌ی بانکداری و مسائل مالی با توسعه فناوری پرداختند و ارائه‌ی ایشان با موضوع "پتانسیل‌های استفاده از تکنولوژی بلاکچین در حوزه‌ی مسائل مالی" صورت گرفت. در ادامه ایشان به موضوعات زیر اشاره نمودند:

*لزوم انجام کارهای کارشناسی پیش از هرگونه اقدام عملی و بررسی تجربه ناموفق کشور ونزوئلا در این زمینه؛

*امکان صرفه‌جویی در این هزینه‌ها و منابع مالی بانک مرکزی با بهره‌گیری از ارزهای دیجیتال؛

*مباحث مربوط به FIAT currency ها و هزینه های بالای چاپ اسکناس و ضرب سکه؛

*روش کار سیستم‌های بلاکچین و بررسی مزایا و محدودیت‌های آن؛

*بررسی ابعاد مختلف استفاده از ارزهای دیجیتال.

در ادامه‌ی موضوعات مطرح شده، عوامل مربوط به قاچاق ارز، امکان کنترل مبادلات، جلوگیری از فرار مالیاتی، مشخص شدن حجم پول در گردش و محل سرمایه گذاری، از مهم‌ترین مزایای استفاده از ارزهای دیجیتال مبتنی بر FIAT currency به جای اسکناس عنوان گردید. پس از نخستین ارائه، آقای دکتر مداح‌ علی "عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف و رئیس آزمایشگاه بلاکچین دانشگاه صنعتی شریف"، با موضوع بنیان‌های تکنولوژی بلاکچین و رمز ارزها به معرفی رمز ارزها و معرفی مفاهیم مرتبط با آن‌ها پرداختند. ایشان در ارائه‌ی خود به بیان اهمیت غیرمتمرکز کردن سیستم‌ها و حرکت به سوی آن، تشریح وضعیت شرکت‌های بزرگ فعلی و شرایط حاکم بر آن‌ها به دلیل وجود سیستم مدیریت مرکزی در آن‌ها و امکان پذیر بودن ایجاد سیستم‌های غیر متمرکز با توجه به پیشرفت تکنولوژی پرداختند.

در سال 2008 با درس گرفتن از شکست‌های قبلی مقاله‌ای با عنوان Bitcoin: a peer to peer electronic cash system منجر به ایجاد بیت‌کوین گشت. این ارز دیجیتال بر خلاف ارزهای قبلی از مدیریت مرکزی استفاده نمی‌کرد و به همین دلیل نویسنده این مقاله از به کار بردن اسم خود امتناع نمود. این مقاله یکی از مهم‌ترین مقالات برای ایجاد یک سیستم بانکی غیر متمرکز است. این مقاله منجر به ایجاد بیت‌کوین و ظهور تکنولوژی بلاکچین شد و این تکنولوژی امروزه، مورد استقبال شرکت‌های بزرگ قرار گرفته است. اهمیت این تکنولوژی به حدی است که دانشگاه‌های بزرگ دنیا نیز به تدریس دروس مربوط به آن پرداخته‌اند. لازم به ذکر است که نخستین پروژه بلاکچین ایرانی توسط آزمایشگاه بلاکچین شریف و با همکاری شرکت توسن در حال انجام است.

آقای دکتر مداح علی، در ادامه‌ی صحبت‌های خود، به موضوع استفاده از بلاکچین در زمینه فعالیت‌های مالی و بانکی اشاره نمودند؛ که به دلیل شفافیت سیستم (عدم امکان فریب سیستم)، امکان فعالیت به صورت ناشناس، امکان جلوگیری از تقلب و ... مورد استقبال بانک‌های مختلف داخلی و خارجی قرار گرفته است. همچنین، ایشان در ادامه به تفاوت استفاده از فرآیندهای بانکی معمول و استفاده از بلاکچین اشاره کردند.

پس از پرسش و پاسخ، آقای دکتر امامی از گروه مالی دانشگاه صنعتی شریف در زمینه بررسی به کارگیری زیرساخت بلاکچین در مبادلات مالی نفت، به ارائه پرداختند. ایشان ضمن تشکر از تشکیل این سلسله جلسات، از ارائه‌های انجام شده تقدیر و از آن‌ها به عنوان بنیان‌های فنی ارائه خود یاد کردند. ایشان در ابتدای صحبت‌های خود به صورت خلاصه به distributed ledger technology  اشاره و بلاکچین را به عنوان یکی از زیر مجموعه های آن معرفی کردند. ایشان انواع بلاکچین از نظر نوع دسترسی را معرفی و مثال‌هایی در این زمینه ارائه نمودند.

از نظر جناب آقای دکتر امامی، راهکارهایی برای دسترسی ایران به درآمد حاصل از فروش نفت از طریق بلاکچین وجود دارد. در این رابطه توجه به این نکته اهمیت دارد که فارغ از بحث‌های فنی، این کار نیازمند اراده سیاسی در میان خریداران نفت ایران از جمله اتحادیه اروپا، چین، هند و ... است (مانند نهاد مالی مستقل اتحادیه اروپا). آقای دکتر امامی، همچنین به چالش‌های اجرایی و عملیاتی این مسأله اشاره کردند و مزیت‌های این ساز و کار در مقایسه با نهاد مستقل اتحادیه اروپا را بر شماردند. در پایان صحبت‌ها ایشان به سؤالات مطرح شده حاضران در جلسه پاسخ دادند.

در خاتمه جلسه، آقای دکتر مبینی ضمن تشکر از حاضران در نشست، ادامه مباحث را به جلسات آتی موکول کردند...